Szopki bożonarodzeniowe i świąteczne dekoracje. Magiczne ozdoby hiszpańskiego Bożego Narodzenia.
W Hiszpanii Boże Narodzenie nie byłoby kompletne bez szopki betlejemskiej, czyli belén. Dla wielu Hiszpanów tworzenie i oglądanie szopek to nie tylko tradycja, ale także forma sztuki i sposób na celebrację narodzin Jezusa. Od małych, ręcznie robionych szopek w domach, po monumentalne instalacje na miejskich placach – szopki są symbolem hiszpańskiego świątecznego ducha.
W tym artykule odkryjemy historię i znaczenie szopki betlejemskiej w hiszpańskiej tradycji, pokażemy najbardziej imponujące instalacje w kraju oraz przybliżymy, jak wygląda budowa szopek w domach.
1. Historia i znaczenie szopki betlejemskiej (belén)
Szopka betlejemska, czyli belén, to jedna z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych tradycji bożonarodzeniowych w Hiszpanii. Jej historia sięga XIII wieku, kiedy święty Franciszek z Asyżu po raz pierwszy zorganizował żywą inscenizację narodzin Jezusa w Greccio, we Włoszech. Zwyczaj ten szybko rozprzestrzenił się po Europie, a w Hiszpanii zyskał szczególną popularność za sprawą monarchii katolickiej i zakonników, którzy przyczynili się do jej spopularyzowania.
Szopka w Hiszpanii to jednak coś więcej niż tylko scena z Betlejem. Oprócz tradycyjnych postaci, takich jak Maria, Józef, Dzieciątko Jezus, pasterze i Trzej Królowie, hiszpańskie szopki często przedstawiają całe miasteczka z piekarzami, rolnikami i sklepikami. Taka rozbudowana forma szopki symbolizuje wspólnotę i radość z narodzin Jezusa, a także oddaje hołd codziennemu życiu zwykłych ludzi.
2. Najbardziej imponujące szopki w Hiszpanii
W okresie świątecznym w całej Hiszpanii można podziwiać spektakularne szopki, które zachwycają rozmachem, detalami i kreatywnością. Oto niektóre z najbardziej imponujących instalacji:
1. Sewilla – Belén de Cajasol
Sewilla słynie z bogato zdobionych szopek, a jedną z najbardziej znanych jest Belén de Cajasol, wystawiana w fundacji Cajasol. To ogromna szopka, która co roku przyciąga tysiące zwiedzających. Oprócz tradycyjnych figur, instalacja zawiera elementy inspirowane andaluzyjską kulturą, takie jak lokalna architektura czy stroje postaci.
2. Madryt – Belén de la Plaza Mayor
Na słynnym madryckim Plaza Mayor każdego roku powstaje monumentalna szopka, która staje się centralnym punktem świątecznego jarmarku. Belén jest częścią większego wydarzenia, gdzie można także kupić figurki i akcesoria do własnych szopek. W Madrycie szczególnie popularna jest również szopka w Pałacu Królewskim, gdzie prezentowane są zabytkowe figury z kolekcji królewskiej.
3. Barcelona – Belén na Plaça de Sant Jaume
Barcelona prezentuje nowoczesne podejście do tradycji, a szopka na Plaça de Sant Jaume często jest interpretacją artystyczną, która wzbudza kontrowersje i zachwyt jednocześnie. W Katalonii belén współgra z lokalnymi zwyczajami, takimi jak obecność caganera – humorystycznej postaci dodawanej do szopki, która symbolizuje płodność i cykl życia.
4. Málaga – Żywe szopki
W Maladze popularne są nie tylko tradycyjne szopki, ale także żywe szopki (belenes vivientes), w których biorą udział mieszkańcy wsi i miasteczek. Te inscenizacje, odbywające się na świeżym powietrzu, przyciągają turystów swoją autentycznością i atmosferą.
5. Murcia – Szopki w klasztorach
Region Murcia jest znany z imponujących szopek wystawianych w klasztorach i kościołach. Wiele z nich wykonanych jest ręcznie przez lokalnych artystów, którzy od pokoleń specjalizują się w tworzeniu figur z gliny.
3. Tradycje związane z budową szopek w domach
Budowa szopek w domach to tradycja, która łączy pokolenia. W Hiszpanii niemal każda rodzina posiada belén, które zajmuje honorowe miejsce w salonie. Proces tworzenia szopki jest prawdziwym rytuałem, który angażuje wszystkich domowników – od najmłodszych, którzy układają postaci, po dorosłych dbających o szczegóły i estetykę.
Figurki i akcesoria
Figurki do domowych szopek są dostępne na jarmarkach świątecznych, takich jak te na Plaza Mayor w Madrycie czy w Sewilli. Najbardziej cenione są ręcznie malowane postaci z gliny, które można kupić u lokalnych rzemieślników. Hiszpanie chętnie co roku dodają nowe elementy do swoich szopek, przez co z biegiem lat stają się one coraz bardziej rozbudowane i wyjątkowe.
Elementy naturalne
Wielu Hiszpanów używa naturalnych materiałów, takich jak mech, gałęzie czy kamienie, aby ozdobić swoje szopki i nadać im realistycznego wyglądu. Popularne są także małe światełka LED, które podkreślają atmosferę świąt.
Caganer – humorystyczny akcent w Katalonii
W Katalonii nieodłącznym elementem każdej szopki jest caganer – postać przedstawiająca osobę w akcie… załatwiania potrzeb fizjologicznych. Choć wydaje się to nietypowe, postać ta ma głębokie symboliczne znaczenie – oznacza płodność ziemi i dobrobyt na nadchodzący rok.
4. Szopki jako element świątecznego spaceru
Podczas Bożego Narodzenia w Hiszpanii wiele rodzin wybiera się na świąteczne spacery, aby podziwiać szopki wystawiane w kościołach, na placach i w galeriach sztuki. To okazja nie tylko do wspólnego spędzenia czasu, ale także do refleksji nad symboliką świąt i narodzinami Jezusa.
Podsumowanie
Szopki betlejemskie, czyli belén, są jednym z najpiękniejszych symboli hiszpańskiego Bożego Narodzenia. Niezależnie od tego, czy są to monumentalne instalacje w centrach miast, żywe szopki w małych miasteczkach, czy ręcznie robione dekoracje w domach – wszystkie belény odzwierciedlają hiszpańską pasję do tradycji, sztuki i wspólnego świętowania.
Jeśli planujesz spędzić święta w Hiszpanii, koniecznie odwiedź najpiękniejsze szopki w kraju i pozwól się oczarować magią tej wyjątkowej tradycji.
