Tradycje bożonarodzeniowe w Hiszpanii. Magia świąt po hiszpańsku.

Hiszpańskie Boże Narodzenie to prawdziwe święto tradycji, smaków i rodzinnych spotkań. W całym kraju – od chłodnych gór Galicji po słoneczne plaże Andaluzji – grudniowy czas przepełniony jest radością, ciepłem i unikalnymi zwyczajami. Dla Hiszpanów Boże Narodzenie to coś więcej niż Wigilia i Boży Narodzenie – świętowanie trwa od początku grudnia aż do 6 stycznia, gdy obchodzone jest Święto Trzech Króli. Każdy region Hiszpanii ma swoje wyjątkowe tradycje, ale wspólne dla wszystkich jest celebrowanie tych chwil w gronie najbliższych, przy stole pełnym smakołyków i śpiewach villancicos – hiszpańskich kolęd.

1. Szopki betlejemskie – magia „belén”

Hiszpanie kochają szopki betlejemskie, które są centralnym punktem świątecznych dekoracji. Nazywane belén (z hiszp. „Betlejem”), są one obecne nie tylko w domach, ale także w kościołach, na placach miast i w witrynach sklepowych. Szopki mogą być proste, wykonane z drewna lub ceramiki, ale zdarzają się też ogromne instalacje z ruchomymi figurkami, wodospadami i oświetleniem, które przyciągają tłumy odwiedzających.

W Sewilli czy Barcelonie organizowane są specjalne wystawy i konkursy na najpiękniejsze szopki. Co ciekawe, w Katalonii szopki mają nietypowy akcent humorystyczny – postać zwaną caganerem, przedstawiającą… osobę załatwiającą potrzeby fizjologiczne. To symbol płodności i dostatku, który zawsze wywołuje uśmiech.

2. Wigilia – La Nochebuena

W Hiszpanii La Nochebuena, czyli Wigilia, to przede wszystkim czas dla rodziny. Wieczorem 24 grudnia Hiszpanie gromadzą się na uroczystej kolacji, która zazwyczaj trwa kilka godzin. Menu zależy od regionu, ale nie może zabraknąć wykwintnych dań, takich jak:

• Pavo trufado de Navidad – indyk nadziewany truflami,
• Cochinillo asado – pieczone prosię, szczególnie popularne w Kastylii,
• Mariscos – owoce morza, w tym homary, krewetki i ostrygi.

Wieczór kończy się tradycyjnie uczestnictwem w Misa del Gallo („Mszy Koguta”) o północy, która symbolizuje narodziny Jezusa. Dla wielu rodzin to jeden z najważniejszych duchowych momentów świąt.

3. Lotería de Navidad – wielka loteria świąteczna

Lotería de Navidad, czyli bożonarodzeniowa loteria, to jedno z najbardziej ekscytujących wydarzeń grudniowego okresu w Hiszpanii. Jest organizowana od 1812 roku i uchodzi za największą loterię na świecie pod względem puli nagród. Losowanie odbywa się 22 grudnia i jest transmitowane w telewizji, gromadząc miliony Hiszpanów przed ekranami. Wygrana, zwana El Gordo („Grubas”), to prawdziwa świąteczna niespodzianka, która może odmienić życie.

Losy często kupowane są w grupach przez rodziny, przyjaciół i współpracowników, a samo losowanie – śpiewane przez dzieci z madryckiej szkoły San Ildefonso – stało się częścią hiszpańskiej kultury.

4. Słodkości, które królują na świątecznych stołach

Hiszpańskie Boże Narodzenie nie może się obyć bez słodyczy, które wypełniają stoły podczas świątecznych spotkań. Najbardziej znane to:

• Turrón – nugat z migdałów, miodu i cukru. Może być twardy jak w Alicante lub miękki jak w Jijona.
• Polvorones i mantecados – kruche ciasteczka rozpływające się w ustach, aromatyzowane cynamonem lub wanilią.
• Mazapán – marcepan w różnych kształtach, często ręcznie robiony.

Te słodycze są nie tylko smakołykami, ale także pięknymi prezentami, które Hiszpanie chętnie wręczają sobie podczas świątecznych spotkań.

5. Sylwester – Nochevieja i 12 winogron szczęścia

Sylwester w Hiszpanii, czyli Nochevieja, ma swoją unikalną tradycję – jedzenie 12 winogron szczęścia. O północy, gdy zegar wybija kolejne uderzenia, każdy musi zjeść jedno winogrono na każde uderzenie, życząc sobie szczęścia w nadchodzącym roku. Tradycja ta wywodzi się z początku XX wieku i do dziś jest praktykowana w całym kraju.

Najbardziej znanym miejscem na świętowanie Nochevieja jest Puerta del Sol w Madrycie, gdzie tysiące ludzi gromadzą się, by wspólnie odliczać ostatnie sekundy roku. W tle nie brakuje muzyki, fajerwerków i zabawy, która trwa do białego rana.

6. Trzej Królowie – El Día de los Reyes Magos

Podczas gdy w wielu krajach to Święty Mikołaj przynosi dzieciom prezenty, w Hiszpanii to Trzej Królowie (Los Reyes Magos) pełnią tę rolę. 5 stycznia w miastach odbywają się kolorowe pochody – Cabalgatas de Reyes, podczas których królowie rozdają słodycze dzieciom. To magiczny wieczór pełen świateł, muzyki i radości.

Rankiem 6 stycznia dzieci znajdują prezenty w butach, które zostawiły przy drzwiach lub oknach. Tego dnia na stołach króluje Roscón de Reyes – okrągłe ciasto z kandyzowanymi owocami, w którym ukryta jest figurka i fasolka. Ten, kto znajdzie figurkę, zostaje „królem” dnia, a ten, kto natrafi na fasolkę – musi kupić ciasto na przyszły rok.

7. Regionalne akcenty w świątecznych tradycjach

Każdy region Hiszpanii ma swoje unikalne zwyczaje, które nadają Bożemu Narodzeniu wyjątkowy charakter:

• W Katalonii dzieci karmią Caga Tió – świątecznego drewnianego kłodę, która „wydaje” prezenty.
• W Kraju Basków prezenty przynosi Olentzero – postać pasterza z fajką.
• W Galicji popularne są koncerty chóralne, które towarzyszą obchodom Wigilii.

Podsumowanie

Hiszpańskie Boże Narodzenie to połączenie bogatej tradycji, rodzinnego ciepła i niezrównanych smaków. Od kolorowych szopek po sylwestrowe winogrona i pochody Trzech Króli – święta w Hiszpanii mają swoją wyjątkową magię, która z pewnością oczaruje każdego. Jeśli szukasz inspiracji na święta z hiszpańskim akcentem, spróbuj turrónu, wprowadź do swojego domu szopkę betlejemską i… zjedz winogrona o północy. Feliz Navidad!